Door de val van het Kabinet worden verkiezingsprogramma’s in de allerhoogste versnelling geschreven. Bits of Freedom wil politieke partijen helpen inzien dat een vrije en robuuste informatiesamenleving een eerste levensbehoefte is voor alle Nederlanders, en cruciaal is voor de toekomst van ons land. Dit is het concept voor een brief aan politieke partijen waarin Bits of Freedom hiervoor pleit.

Help mee de brief te verbeteren en heb directe maatschappelijke impact! Alle commentaar is welkom. Probeer het zo concreet en constructief mogelijk te maken, zodat we het makkelijk kunnen knippen en plakken. Aangezien het schrijven van de verkiezingsprogramma's in volle gang is, zullen wij op vrijdag 26 februari 17:30 uur het binnengekomen commentaar verwerken en het stuk finaliseren.

Start de discussie op ons nieuwe IRC-channel: #bitsoffreedom (chat.eu.freenode.net). Wij zijn daar morgen te vinden tussen 14.00 uur en 17.30 uur.

* * *

UPDATE 26 feb. 12.23 uur: De eerste ronde verwerkingen door Bits of Freedom. De eerdere commentaren die hierdoor zijn verdwenen, kun je teruglezen via 'view' -> 'versions'.  Veel dank @rniamat, @adriaanandringa, @jeroen, @jaapstronks, @kris, @marc, @arjan, @peter, @Nienke, @christian, @daniel !

* * *
 

Nederland: een vrije én veilige informatiesamenleving

Digitale technologie heeft iedere burger ongekende vrijheid gegeven. Vrijwel iedere Nederlander heeft een computer, een mobiele telefoon en breedband internet en maakt daar volop gebruik van: wij drijven handel via innovatieve diensten als Marktplaats. Wij doen massaal belastingaangifte via internet. Wij leggen nieuwe contacten en onderhouden oude vriendschappen via sociale netwerken - Hyves telt inmiddels 10 miljoen profielen. Arbeid en onderwijs zijn ondenkbaar zonder internet en de mobiele telefoon. Via digitale technologie delen wij kennis, cultuur en meningen met elkaar en bouwen wij mee aan onze democratie. Digitale technologie is de zuurstof voor de Nederlander van de 21e eeuw en de vrijheid die zij biedt is van fundamenteel belang voor Nederland.

Stichting Bits of Freedom constateert dat wij die vrijheid in sneltreinvaart verliezen. Een open en vrij internet staat onder druk, onder meer door overheidsplannen die 4,7 miljoen Nederlanders in één klap tot crimineel bestempelen.¹ Bij grote informatiseringsprojecten staat het belang van burgers niet centraal. Digitale technologie wordt steeds vaker ingezet om onverdachte burgers in de gaten te houden, zonder dat duidelijk is of dat helpt.

Wij bevinden ons op een maatschappelijk kantelpunt: politieke keuzes van nu zullen het lot van de Nederlandse informatiesamenleving in de komende decennia bepalen. Kiezen wij voor een open en vooruitstrevende Nederlandse informatiesamenleving waarin individuele vrijheid wordt verdedigd, waarin dienstenontwikkeling wordt gestimuleerd en een gunstig digitaal vestigingsklimaat ontstaat? Of voor een maatschappij waar digitale technologie wordt ingezet om burgers vergaand te controleren en innovatie wordt afgeremd?

Politieke partijen moeten hun verantwoordelijkheid nemen, en de ontwikkeling van digitale technologie faciliteren en promoten. Zij moeten kiezen voor een innovatieve en veilige informatiesamenleving, waarin vrijheid centraal staat: door 'een vrij en open internet' te beschermen, door bij informatiseringsprojecten de belangen van de burger voorop te stellen en door een rationeel en effectief beveiligingsbeleid te hanteren.

Nederland moet een vrij en open internet beschermen

Een vrij en open internet is cruciaal voor de toekomst van Nederland. Iedereen moet kennis en cultuur kunnen delen met anderen, nieuwe diensten kunnen ontwikkelen en daarvan profiteren, en zich kunnen aansluiten bij de groep die bij hem of haar past. Dat is goed voor de kenniseconomie, goed voor het onderwijs, goed voor sociale cohesie en goed voor het mediabeleid. De volgende programmapunten zijn daarvoor essentieel:

• Niemand mag van internet worden afgesloten. Het internet is zo essentieel geworden, dat niemand ervan mag worden afgesloten. De overheid moet uitdrukkelijk afstand nemen van regelgeving – zoals voorgesteld in de geheime ACTA-onderhandelingen² – op grond waarvan mensen van internet worden afgesloten als zij drie keer een vermeende inbreuk hebben gemaakt op auteursrecht. Afsluiting betekent uitsluiting. Van werk, onderwijs, e-overheid, cultuur en gemeenschap. Van alle internetgebruikers op de lijn, dus ook van gezinsleden en collega's.

• Een robuust beleid op het gebied van netwerkneutraliteit. De overheid moet het beginsel van netwerkneutraliteit waarborgen, door Internet Service Providers (ISPs) te verbieden om zich te bemoeien met het internetverkeer van hun abonnees.³ Dat is goed voor de economie, want zo blijft er op het internet een level-playing-field voor alle grote én kleine dienstenaanbieders en wordt voorkomen dat ISPs concurrentie vervalsen. Het is ook goed voor sociale cohesie, want het zorgt ervoor dat iedereen toegang heeft tot hetzelfde internet. Het filteren van internetverkeer dient alleen plaats te vinden als dat aantoonbaar effectief is, en met een legitieme basis in de wet.

• Cultuur stimuleren zonder burgers te controleren. Steeds verdergaande handhaving van auteursrecht criminaliseert miljoenen Nederlanders en kan slechts gehandhaafd worden door álle internetgebruikers – inclusief het bedrijfsleven, minderjarigen en senioren – continu te bespioneren.⁴ De productie en verspreiding van cultuur - het uiteindelijke doel van het auteursrecht - wordt hiermee evenmin bevorderd. De overheid moet het downloadverbod dus niet introduceren.

De burger voorop bij informatiseringsprojecten

De overheid moet grote informatiseringsprojecten vanuit het perspectief van de burger ontwerpen. Alleen op die manier kunnen fiasco's als de OV-Chipkaart, het Elektronisch Patiëntendossier en het Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie (CIOT) worden voorkomen. Daar komen privacyschendingen, systeemdwang en onwenselijke toegang tot privé-gegevens te laat aan het licht, waardoor de projecten op veel maatschappelijke weerstand stuitten en op onvoorziene kosten werden gejaagd.⁵ De volgende programmapunten zijn daarvoor essentieel:

• Privacy by design. De bescherming van privacy dient altijd het uitgangspunt – en niet een sluitpost – te zijn bij het ontwerp van grootschalige informatiseringsprojecten. Deze systemen moeten niet meer informatie opslaan dan strikt noodzakelijk (dataminimalisatie), alleen voor een vooraf beschreven doel (doelspecificatie), anoniem zijn waar mogelijk (anonimisering), de burger inzicht bieden in het gebruik én toekomstig gebruik van zijn prive-gegevens (transparantie) en alleen de burger laten bepalen wat met de gegevens gebeurt (zelfbeschikking).

• Goede beveiliging van databanken. Grote databanken met privé-gegevens van miljoenen burgers, bedrijven en instellingen moeten met de grootste zorgvuldigheid worden beveiligd, en geregeld aan audits worden onderworpen. Met een wettelijke 'meldplicht datalekken' dient de overheid zichzelf en andere instanties te verplichten beveiligingslekken in datasystemen te melden aan het College Bescherming Persoonsgegevens en aan de betrokkenen.⁶ Alleen zo zullen instanties de beveiliging van databanken serieus nemen, waarmee het draagvlak voor dataopslag en vertrouwen in digitale technologie wordt vergroot.

Effectieve bestrijding van terrorisme en criminaliteit

De overheid moet bij de bestrijding van terrorisme en criminaliteit een rationeel en effectief beleid hanteren, dat niet is gebaseerd op angst. De laatste jaren heeft Nederland digitale technologie gebouwd en ingezet om miljoenen onverdachte burgers te controleren, terwijl de effectiviteit van deze maatregelen onvoldoende is onderzocht. Deze maatregelen zijn in strijd met de grondrechten van iedere Nederlander, duur en niet effectief. Bovendien kunnen zij in de toekomst misbruikt worden om de burger te onderdrukken. De volgende programmapunten zijn daarvoor essentieel:

• Effectief. De overheid dient wet- en regelgeving waarmee miljoenen onverdachte Nederlanders in de gaten worden gehouden pas na een grondige analyse goed te keuren. De effectiviteit van dit soort systemen moet vooraf zijn aangetoond, de nadelen in kaart gebracht. Het verlies aan individuele vrijheid en het risico op misbruik dienen een belangrijke rol te spelen in deze afweging. Hierbij spelen Privacy Impact Analyses een belangrijke rol. Wet- en regelgeving die de privacy van alle burgers vergaand beperken, gelden slechts voor een in de tijd beperkte periode. Vóór het verstrijken van deze periode worden de maatregelen grondig geëvalueerd, en zij worden alleen gecontinueerd als de effectiviteit voor het bereiken van het doel van de wet- en regelgeving is aangetoond.⁷

• Rechtsbescherming en controle. De overheid moet mogelijkheden van rechtsbescherming in het leven roepen, waarmee burgers kunnen opkomen tegen besluiten die worden genomen op grond van gegevens die over hen bekend zijn. Zo kunnen de gevolgen van  identiteitsdiefstal zo snel mogelijk worden beperkt.

Over Bits of Freedom

Stichting Bits of Freedom verdedigt burgerrechten in de digitale wereld. Zij richt zich op twee grondrechten: privacy en communicatievrijheid. Haar activiteiten omvatten het voeren van een constructieve lobby en het organiseren van publiekscampagnes. Meer informatie over Bits of Freedom is te vinden op haar website: https://www.bof.nl. Zij is graag bereikbaar via de op de website opgenomen contactgegevens om haar standpunten nader toe te lichten.