Door de val van het Kabinet worden verkiezingsprogramma’s in de allerhoogste versnelling geschreven. Bits of Freedom wil politieke partijen helpen inzien dat een vrije en robuuste informatiesamenleving een eerste levensbehoefte is voor alle Nederlanders, en cruciaal is voor de toekomst van ons land. Dit is het concept voor een brief aan politieke partijen waarin Bits of Freedom hiervoor pleit.

Help mee de brief te verbeteren! Alle commentaar is welkom. Probeer het zo concreet en constructief mogelijk te maken, zodat we het makkelijk kunnen knippen en plakken. Aangezien het schrijven van de verkiezingsprogramma's in volle gang is, zullen wij op vrijdag 26 februari 17:30 uur het binnengekomen commentaar verwerken en het stuk finaliseren.

Start de discussie op ons nieuwe IRC-channel: #bitsoffreedom (chat.eu.freenode.net). Wij zijn daar morgen te vinden tussen 14.00 uur en 17.30 uur.

  

* * *

 

Nederland: een vrije en robuuste informatiesamenleving

Digitale technologie, en het internet in het bijzonder, heeft iedere burger ongekende vrijheid gegeven. Vrijwel iedere Nederlander heeft geavanceerde computers en breedband internet en maakt daar volop gebruik van: om kennis, cultuur en meningen te delen. Om innovatieve diensten te ontwikkelen. Om de belastingaangifte te doen. Om met vrienden in contact te blijven en om mee te bouwen aan de democratie. Digitale technologie is de zuurstof voor de Nederlander van de 21e eeuw, de vrijheid die zij biedt van fundamenteel belang voor Nederland.

Stichting Bits of Freedom constateert dat wij die vrijheid in sneltreinvaart verliezen. Een open en vrij internet staat onder druk. Bij grote informatiseringsprojecten staat het belang van burgers niet centraal. En digitale technologie wordt ingezet om steeds meer onverdachte burgers steeds vaker te controleren, zonder dat duidelijk is of dat helpt.

Wij bevinden ons op een maatschappelijk kantelpunt: de politieke keuzes van de komende jaren zullen het lot van de Nederlandse informatiesamenleving in de komende decennia bepalen. Kiezen wij voor een vooruitstrevende de Nederlandse informatiesamenleving waarin individuele vrijheid wordt verdedigd, of voor een maatschappij waar digitale technologie wordt ingezet om burgers vergaand te controleren?

Politieke partijen moeten hun verantwoordelijkheid nemen, en deze vrijheid beschermen. Zij moeten kiezen voor een innovatieve en robuuste informatiesamenleving waar het belang van individuele vrijheid centraal staat: door 'een vrij en open internet' te beschermen, door bij informatiseringsprojecten de burger voorop te stellen en door een rationeel en effectief beveiligingsbeleid te hanteren.

 

Nederland moet een vrij en open internet beschermen

Een vrij en open internet is cruciaal voor de toekomst van Nederland. Iedereen moet kennis en cultuur kunnen delen met anderen, nieuwe diensten kunnen ontwikkelen en daarvan profiteren, en zich kunnen aansluiten bij de groep die bij hem of haar past. Dat is goed voor de kenniseconomie, goed voor het onderwijs, goed voor sociale cohesie en goed voor het mediabeleid. De volgende programmapunten zijn daarvoor essentieel:

• Niemand mag van internet worden afgesloten. Het internet is zo essentieel geworden, dat niemand ervan mag worden afgesloten. De overheid moet uitdrukkelijk afstand nemen van wet- en regelgeving – zoals voorgesteld in de geheime ACTA-onderhandelingen¹ – op grond waarvan mensen van internet worden afgesloten als zij drie keer een vermeende inbreuk hebben gemaakt op auteursrecht. Afsluiting betekent uitsluiting. Van werk, onderwijs, e-overheid, cultuur en gemeenschap. Van alle internetgebruikers op de lijn, dus ook van gezinsleden en collega's.

• Een robuust beleid op het gebied van netwerkneutraliteit. De overheid moet het beginsel van netwerkneutraliteit waarborgen, door Internet Service Providers (ISPs) te verbieden om zich te bemoeien met het verkeer van hun abonnees of dat verkeer te filteren.²

• Cultuur stimuleren zonder burgers te controleren. Steeds verdergaande handhaving van auteursrecht criminaliseert miljoenen burgers en kan slechts gehandhaafd worden door alle internetgebruikers – inclusief minderjarigen en senioren – continu te bespioneren.³ De productie en verspreiding van cultuur wordt hiermee evenmin bevorderd. De overheid moet het downloadverbod dus niet introduceren.

De burger voorop bij informatiseringsprojecten

De overheid moet grote informatiseringsprojecten vanuit het perspectief van de burger ontwerpen. Alleen op die manier kunnen fiasco's als de OV-Chipkaart, het Elektronisch Patiëntendossier en het Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie (CIOT) worden voorkomen. Daar kwamen privacyschendingen en onwenselijke toegang tot privé-gegevens te laat aan het licht, waardoor de projecten op veel maatschappelijke weerstand stuitten en op onnodige kosten werden gejaagd.⁴ De volgende programmapunten zijn daarvoor essentieel:

• Privacy by design. De bescherming van privacy dient altijd het uitgangspunt – en niet een sluitpost – te zijn bij het ontwerp van grootschalige informatiseringsprojecten. Deze systemen moeten niet meer informatie opslaan dan strikt noodzakelijk (dataminimalisatie), anoniem zijn waar mogelijk (anonimisering), de burger inzicht bieden in het gebruik van zijn prive-gegevens (transparantie) en alleen de burger laten bepalen wat met de gegevens gebeurt (zelfbeschikking).

• Goede beveiliging van databanken. Grote databanken met privé-gegevens van miljoenen burgers moeten met de grootste zorgvuldigheid worden beveiligd, en geregeld aan openbare audits worden onderworpen. Met een wettelijke 'meldplicht datalekken' dient de overheid zichzelf en andere instanties te verplichten beveiligingslekken in datasystemen te melden aan het College Bescherming Persoonsgegevens en aan de betrokkenen. Alleen zo zullen instanties de beveiliging van databanken serieus nemen.⁵

 

Slimme en effectieve bestrijding van terrorisme en criminaliteit

De overheid moet bij de bestrijding van terrorisme en criminaliteit een rationeel en effectief beleid hanteren, waarbij het verlies aan individuele vrijheid een belangrijke factor is. De laatste jaren heeft Nederland digitale technologie gebouwd en ingezet om miljoenen onverdachte burgers te controleren, terwijl de effectiviteit van deze maatregelen onvoldoende is onderzocht. Deze maatregelen zijn in strijd met de grondrechten van iedere Nederlander, duur en niet effectief, en kunnen bovendien in de toekomst misbruikt worden om de burger te onderdrukken. De volgende programmapunten zijn daarvoor essentieel:

• Slim en effectief. De overheid dient wet- en regelgeving waarmee miljoenen onverdachte Nederlanders in de gaten worden gehouden pas na een grondige analyse goed te keuren. De effectiviteit van dit soort systemen moet vooraf aangetoond, en de nadelen moeten in kaart worden gebracht. Het verlies aan individuele vrijheid en het risico op misbruik dienen een belangrijke rol te spelen in deze afweging. Hierbij kunnen Privacy Impact Assessments een belangrijke rol spelen. Wet- en regelgeving die de privacy van alle burgers vergaand beperken, gelden slechts voor een in de tijd beperkte periode. Vóór het verstrijken van deze periode worden de maatregelen grondig geëvalueerd, en zij worden alleen gecontinueerd als de effectiviteit voor het bereiken van het doel van de wet- en regelgeving is aangetoond.⁶

• Rechtsbescherming en controle. De overheid moet mogelijkheden van rechtsbescherming in het leven roepen, zodat burgers kunnen opkomen tegen besluiten die worden genomen op grond van gegevens die over hen bekend zijn.

Over Bits of Freedom

Stichting Bits of Freedom verdedigt burgerrechten in de digitale wereld. Zij richt zich op twee grondrechten: privacy en communicatievrijheid. Haar activiteiten omvatten het voeren van een constructieve lobby en het organiseren van publiekscampagnes. Meer informatie over Bits of Freedom is te vinden op haar website: https://www.bof.nl. Zij is graag bereikbaar via de op de website opgenomen contactgegevens om haar standpunten nader toe te lichten.